Nalakip ang isyu sa Spratly Islands sa mga na-istoryahan nanday Chinese President Xi Jin Ping kag outgoing president Joe Biden sa ila katapusan nga presidential meeting sa Lima, Peru.
Ini nga isyu amo ang subject sang indi paghangpanay sa tunga sang China kag Pilipinas sa sulod na sang malawig nga mga tinuig.
Matandaan nga wala gid ginakilala sang Beijing ang 2016 ruling sang Permanent Court of Arbitration sa The Hague kun sa diin ginsaad nga wala sang legal nga basehan ang expansive maritime claims sang China sa West Philippine Sea.
Sa ila naman nga meeting sa sidelines sang Asia-Pacific Economic Cooperation forum, ginsal-ot ni Xi nga indi dapat maghilabot ang US sa sini nga isyu apisar kaalyado sini ang Pilipinas.
Suno sa Chinese leader, makaangkon sang progreso ang ila relasyon kun kabigon nila ang isa kag isa bilang partner kag abyan sa baylo nga kumpetisyon.
“When the two countries treat each other as partner and friend, seek common ground while shelving differences and help each other succeed, our relationship would make considerable progress,” kabahin sang nangin statement ni Xi paagi sa interpreter. “But if we take each other as rivals or adversary, pursue vicious competition, and seek to hurt each other, we would roil the relationship or even set it back.”
Duha ka oras ang nangin meeting sang duha kun sa diin ginpahayag nga naistoryahan man ang kumplikto sa cybercrime, negosyo, isyu sa Taiwan, kag ang Russia.
Nagpasalig man si Xi nga mag-trabaho sang maayo kaupod kay president-elect Donald Trump nga magabalik sa White House sa Enero.
“China’s goal of a stable, healthy and sustainable China-US relationship remains unchanged”, suno kay Xi apang gin-ako man sini nga may “ups and downs” matuod ang ila relasyon sa USA. “China is ready to work with the new US administration to maintain communication, expand cooperation and manage differences.”
Sa isyu sa Taiwan, naghingyo si Biden nga tapuson na ang “destabilizing” military activity sang China sa palibot sang isla. Gin-insister naman ni Xi nga ang “separatist activities” ni Taiwanese President Lai Ching-te ang incompatible sa kalinong sang teritoryo.
Nagaguwa sa reports sang Reuters nga nagaplano si Lai nga magbisita sa US state sang Hawaii kag sa Guam sa masunod nga semana nga ginalantaw magapasingkal pa gid sang kaakig sang China.
Gina-panindugan sang China nga ila teritoryo ang Taiwan apang ginabasura sang Taipei ini nga sovereignty claims. Ang US amo ang pinaka-importante nga international backer kag arms supplier sang Taiwan apisar nga may kakulangan sa formal diplomatic recognition.#
