“Namayha ron ‘ko maghambal sa iban nga taho.”
“So gahipos ka na lang sa higad? Wala ka na naga-recite? Wala ka na naga-istorya? Nabudlayan gid ikaw?”
“Yes, Tita. As in, daw ano bala. Daw sa…daw…gusto-gusto mo ron…gusto-gusto mo ron i-ano…imitlangon, tita, garing daw….daw ma-experience mo ang daw…daw block bala, tita.”
Ini ang pagpahayag ni Gemini 21, tagpalasakop sa Kahapon Lamang Program (KLP) sang Bombo Radyo Iloilo, Hunyo 13.
Madamo sang dead-air. Ginahapo. Kag daw nagakaubusan sang tinaga kun maghambal si Gemini 21.
“Ang problema, tita, ang problema…ang paghambal ko don. Daw nag-ano don da sa isipan ko Tita…nga amo na ang disorder ko,” pahayag ni Gemini kay Tita Regine, host sang nasambit nga programa.
Santo sa panaysayon sang natungdan, sang damlag lang niya nahibaluan nga ang iya kondisyon nga iya gintawag bilang “stammering” ukon”stuttering” ang isa ka disorder.
Dugang pa sang natungdan, nagabatyag siya sang kahadlok, kahuya, kag kasubo sa tion nga siya ang maghambal bangud masami nga indi niya matapos ang iya luyag ipahayag kag nagasulit-sulit ang iya mga tinaga.
Nag-umpisa ang amo nga pagpanghangkat suno kay Gemini 21 sang tion nga ginasunlog siya nga “pitla” sang iya mga classmates sang elementary.
Ginpahayag sang natungdan nga umpisa sadto, nadula ang iya pagsalig sa kaugalingon, rason nga wala siya nagapakigbahin sa mga aktibidad nga may yara sang speech ukon ano man nga klase sang malawig nga pagpaathag.
Apisar sang ginasuprer nga kondisyon, isa ka consistent honor student si Gemini 21 kag nag-graduate pa bilang Cum Laude sa degree nga Bachelor of Science in Agriculture.
Apang aminado ang natungdan nga tubtob subong, ginaproblema man niya sa gihapon ang nasambit nga speech disorder kag nagalalain siya sa tion nga makit-an niya nga natak-an ang mga tawo sa paghulat sang iya luyag ihambal.
Common apang daku ang epekto sang childhood-onset fluency disorder, isa ka communication disorder sang isa ka tawo nga nabudlayan magmitlang sang mga tinaga.
Ini ang suno sa in-house psychologist sang Bombo Radyo Iloilo nga si Professor Monique Muyargas.
Paathag ni Professor Muyargas, mas common ini nga kondisyon sa mga kalalakihan kag maathag nga naga-umpisa sa pagkabata apang may tsansa man nga ma-overcome sa edad nga 8 ukon 9 anyos.
Apang kun indi ini matapna, mahimo ini magresulta sa sitwasyon kaangay sang ginabatyag ni Gemini 21.
Ginpahayag man ni Professor Muyargas nga wala sang bulong ang amo nga disorder.
Sa mga bata pa, importante ang masami nga pag-practice sa paghambal kag ang pagkonsulta sa isa ka speech pathologist.
Kun may edad naman ang isa ka indibidwal kaangay ni Gemini 21, nagpanugyan si Professor Muyargas nga importante nga buligan nila ang ila kaugalingon paagi sa pag-istorya sa iban nga tawo, pagdaug sa kahuya, kag pagdugang sang pagsalig sa kaugalingon.
Base naman sa Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – Fifth Edition, dapat nga may yara sang cognitive therapy ang isa ka indibidwal nga nagasuprer sang amo nga disorder agud mabuligan ini nga ma-express ang kaugalingon.
