Tuman ang kabalaka kag pagkondenar sang mga ‘environmental advocates’ kag Indigenous communities sa P1.27 bilyon nga road projects sang Department of Public Works and Highways sa kabukiran sang Laua-an, Antique, bangud sa wala pagsunod sa mga legal nga proseso kag sa epekto sini sa palibot kag sa ‘indigenous people.’
Ang mga road projects amo ang Panay East West Lateral Road, The Lawaan to Tapaz road project, kag ang Pandan to Ibajay Road Project.
Sa interview sang Bombo Radyo kay Atty. Rolly Pedriña, Chairperson sang AMLIG Antique Alliance, iya ginbuyagyag nga ang proyekto nga ginpatuman sang Department of Public Works and Highways upod sang contractor nga Sunwest Inc. wala nakakuha sang Free and Prior Informed Consent (FPIC) kag Certification Precondition halin sa National Commission on Indigenous Peoples (NCIP), nga isa ka klaro nga paglapas sa Indigenous Peoples’ Rights Act (RA 8371).
Dugang pa ni Pedriña nga ang road project padulong sa Laua-an–Bugasong mountain corridor, nga ginapuy-an kuntani sang 14 ka komunidad sang Iraynon-Bukidnon.
Namentionar man nga ang Certificates of Non-Coverage nga gin-issue sang Department of Environment and Natural Resources (DENR) nag-exempt sa proyekto sa Environmental Impact Assessment, bisan wala sang klaro nga verification kun naga-overlap ini sa ancestral domain.
Suno sa grupo, ang ‘siltation’ sa mga kaumahan, polusyon sa suba, kag pagbungkag sang mga ridge, isa ka environmental disaster nga nagalapas sa Presidential Decree (PD) 1586 Environmental Impact Statement- EIS Law, kag Republic Act (RA 9275) ukon Clean Water Act.
Padayon naman ang panawagan sang grupo nga ipatigayon sang imbestigasyon sa Commission on Human Rights, Office of the Ombudsman, kag NCIP Central Office.
Gintuad man nga ipatuman ang cease-and-desist order kag magpatigayon sang environmental audit kag gin-apelar sa Sangguniang Panlalawigan kag Provincial Government sang Antique nga magpatawag sang public hearing kag field investigation.
Ginapaabot man sang AMLIG Antique Alliance nga ila ginpadala ang sulat sa National Commission on Indigenous Peoples kag Human Rights Commission Region 6 agud magpatigayon sang imbestigasyon sa mga proyekto nga ginapatuman sa kabukiran sang Antique kag Capiz.
Sa interview sang Bombo Radyo kay Mr. Ramil Martinez, Communications Coordinator sang AMLIG Antique Alliance, iya ginpabutyag nga bangud miyembro ang isa ka organisasyon sa coalition sang Infrastructure Development Committee sang Provincial Development Council, nagrequest sila nga magpatigayon sang imbestigasyon sa mga proyekto.
Ginsaysay man ni Martinez nga naga-expect sila nga sa masunod nga mga inadlaw nga may yara na sang tikang halin sa mga ahensiya sang gobyerno kag ginpunto man niya nga ang mga proyekto wala sang valid nga permit kag ginapatuman bisan wala sang klaro nga konsultasyon sa mga komunidad nga apektado, ilabi na gid sa mga lugar nga ginapuy-an sang Indigenous People.
Ginpanugyan sang AMLIG Antique Alliance nga usisaon ang epekto sang proyekto sa kabukiran, mga watershed, kag sa katungdanan sang tawo.
Suno sa ila, ini nga sitwasyon isa ka “human rights violation” kag kinahanglan nga may solusyon halin sa mga otoridad.
Suno sa grupo, ang pagbungkag sang duta nga ginabantayan sang Busalian, ang espiritu sang kabukiran, isa ka paglapas sa espiritu kag kultura sang Antique.
Ang proyekto indi lang paglapas sa layi kundi isa ka paglapas sa identidad kag kabuhi sang mga katutubo.|JDS
Written by: James Daccer Silverio
Interviewed by Bombo Donnie Degala/ Bombohanay Bigtime
