Agusto 3,2019, ordinaryo nga adlaw sang Sabado. Apang nangin Sabado nga indi nga mahimo malimtan sang taga Guimaras kag taga-Iloilo mangin sang taga-iban nga lugar nga sang amo nga adlaw, yara sa kalalawran nga isa sa mga pasahero ,ukon diutayan lang nga nangin pasahero sang MB Chichi, MB Keziah 2, kag MB Jenny Vince.
Ini ang mga pumpboats nga tinuig na nga nagalayag sa kalalawaran sang Guimaras, nagadul-ong sa mga pasahero sa duha ka mga pantalan kag tuniug naman nga nagabuhi sa mga pamilya nga pagbyahe sang motorbanca ang palangitan-an.
Apang ini man nga pumpboats ang kaangay nangin salakyan nga nagdul-ong sa 31 ka tawo sa ila kamatayon.
Pasado alas dose sang udto,nagkulob ang duha ka pumpboats nga MB Chichi kag MB Keziah 2.
Ang MB Chichi may karga nga 40 ka mga pasahero kag apat ka crew , ang MB Keziah sakay ang 5 ka crew.
Samtang ginapatigayon ang rescue operation, makaligad lang ang masobra duha ka oras, nagkulob man ang pumpboat nga MB Jenny Vince sakay ang masobra 30 ka pasahero, kag 4 ka crew.
Inoras tubtob inadlaw naglawig ang search and rescue operation tubtob nga ang rescue nangin retrieval na gid lang.
Sa kabilugan nga 83 ka mga pasahero kalakip na ang crew, 65 ang mga survivors, kag 31 ang nagkalamatay.
Pinakamalala nga trahedya nga natabo sa kalalawran nga napatung-an sang Iloilo kag Guimaras.
Ang sadto pinakamatahum ,subong, pinakamakahaladlok nga talan-awon.
Isa ka semana na ang nagligad, pito ka adlaw nga pagpasalamat sang mga survivors sa trahedya, apang pito ka adlaw naman nga kalisod kag pagtalangison sang mga nalisdan nga pamilya.
Madamo nga mga balatyagon ang nasakitan, pamilya nga nabuhinan, palangitan-an nga naapektuhan, kag pangabuhi nga nalimitahan.
Ini tanan nangin konsekwensiya sang trahedya nga sa subong preska pa sa memorya sang tanan.
Ang sadto, ginakalangkagan kadtuan, subong ginakaluuyan.
Matuod ini ,bangud isa ka semana matapos ang pagkulob sang nasambit nga mga sakayan, kaangay nga nagkulob man ang pinggan sa lamesa sang mga tawo nga nagasalig sa paglayag sang mga pumpboats.
Suno kay Guimaras Governor Samuel Gumarin, tuman ka makaluluoy na ang mga pumpboat operators kag mga crew bangud ang isa ka semana nga pagpauntat sang byahe ang isa ka semana man nga wala sang kita.
Kaangay nga patay man ang madamo nga palangabuhian kasubong sang mga tindera nga nagatabok sa Syudad sang Iloilo adlaw-adlaw agud maglibod sang ila mga produkto.
Amo man ang mga negosyante nga nagapangompra sa syudad agud dal-on sa Guimaras kag didto ibaligya.
Apektado man ang mga estudyante nga pila ka adlaw nga na-stranded kag wala nakasulod sa ila klase sa syudad.
Amo man ang mga naga-opisina nga nag-absent nalang bangud indi makasal-ot sa tuman ka gutok nga mga tawo nga nagdagsa sa RORO port sa Hoskyn, Jordan, Guimaras sa paglaum nga makasakay kag makatabok sa syudad.
Mangin ang pagkuha sang dugo nga kinahanglanon sang pasyente nga may dengue, ukon ang pag-refer sang pasyente gikan sa Guimaras patabok sa ospital sa Syudad, ini tanan nangin mabudlay.
Lubos man nga naapektuhan ang turismo sang isla nga ginaabi-abi kuntani ang mga bisita paagi sa 15 ka minutos nga eksperyensiya sang pagsakay sa pump boats padulong sa pantalan sang Buenavista ukon Jordan.
Kanselado ang mga reservations sa mga resorts gani wala sang kita ang mga empleyado amo man ang mga tricycle kag mga salakyan nga ginapasahan sang mga pumpboats sang mga turista nga ila gina-transport.
Isa ka semana na ang nagligad, kag maathag nga ang sitwasyon subong sa Guimaras, indi ini ang naandan kag indi ini ang ginhandom sang mga pumuluyo.
Sa
sulod sang isa ka semana matapos ang trahedya, madamo ang
nagkalahinabo.
May mga imbestigasyon nga ginpatigayon, may mga opisyal nga napahalin sa posisyon, may mga bulig pinansiyal nga nabaton, kag simpatiya kag pagpakig-unong nga nagpama-an sang mga nagakalisod nga balatyagon.
Nagpangayo naman sang pasaylo ang Philippine Coastguard.
Siling nila, balasulon gid ang Philippine Coastguard bangud sa mahinay nga pagresponde sa nauna nga duha ka sakayan nga nagkulob kag gintugutan pa gid nga makabyahe ang iban nga pumpboats rason nga ang duha lang kuntani ka motorbanca,nadugangan sang isa pa.
Hambal sang iban, may salabton man ang Maritime Industry Authority ukon MARINA bangud sila ang nagahatag prangkisa sa mga pumpboats apang ngaa wala malantaw ang sea worthiness sang mga sakayan nga ila ginatugutan.
Isa ka semana na ang nagligad,isa ka semana man nga basulay kag tudluanay.
Apang ang pamangkot, bastante bala ini kun hustisya ang ginapangayo nila?
Matumbasan bala sang imbestigasyon kag pag-relieve lang sa posisyon ang hustisya nga ginalagas sang pamilya?
Mabayluhan bala sang kwarta nga nabaton ang kabuhi nga nadula na?
Sin-o ang dapat basulon kag sin-o ang dapat manabat?
Pat-ud nga indi ang balud kag indi ang dagat!!!
Indi ang pugada kag hangin habagat.
Ukon ang ginahambal nila nga basi sa tunga sang lawod may bagat!!!
Matuod nga mas nagapangibabaw subong ang balatyagon sang pagkalisod kag pagpakig-unong.
Apang indi naton pagkalimtan nga sa pihak sang trahedya, may pagtulun-an nga importante mahibaluan kag mahangpan sang tanan.
Kuntani, sa kamatayon sang 31 ka mga biktima mangin kabaylo sini ang 31 ukon masobra pa ka rason agud indi pagtugutan nga liwat nga matabo ini sa aton.
Kun malain ang tiempo, indi pagpiliton nga maglayag.
Kun ikaw ang natungdan nga ahensya sang gobyerno, dapat may madasig nga koordinasyon kag komunikasyon.
Kun may protocol nga dapat bag-uhon,kun may mga safety measures nga daw indi man safe, ipatuman ukon bayluhan ini gilayon ilabi na kun ginahambalan amo ang rescue operation.
Sa subong, kun may mahimo man kita nga ordinaryo nga pumuluyo, ini amo ang paghalad sang pangamuyo sa mga napatay kag amo man sa mga nakaluwas nga ila malampuwasan ang trauma nga ginbilin sa ila sang trahedya.
Huo, indi ini madali para sa ila, gani indi naton pagtugutan nga matabo man ini sa iban.
Kabay nga malampuwasan man ini sang probinsya sang Guimaras.
Pat-od nga makabangon kamo kag liwat nga magalayag bilang pumuluyo nga nagatingob kag nagabuligay para sa hamili nga isla.
Ini nga trahedya magalabay lang, apang ang paglaum kag pagpanikasog sang tagsa-tagsa magapabilin nga buhi adlaw-adlaw bangud ang Diyos ginaubayan kita, indi lamang subong nga semana.
The Iloilo Strait Tragedy Feature story, isa naman ka produksyon sang News and Research Dept sang Bombo Radyo Iloilo.
Basta Radyo Bombo.!!!
