Mahimo makapasaka sang kaso ang mga ‘dowlines’ batok sa ila ‘uplines’ kag sa mismo tag-iya sang investment scheme agud nga matigayon nga mabalik sa ila ang ila gin-invest nga kwarta.
Ang uplines amo ang mga persona nga naga-engganyo sa iban nga mga tawo nga magpasakop sa isa ka investment paagi sa paghulog sang kwarta.
Samtang naga-recruit ini nga mga uplines sang dugang nga mga tawo, nagasaka man ang ila percentage nga makuha. Ang mga tawo nga ila nga ma-recruit amo ang ginatawag nga ‘downlines’.
Sa interview sang Bombo Radyo kay Atty. Russel Ildesa, director sang Securities and Exchange Commission ukon SEC Region VI, iya ginpahayag nga may salabton ang mga uplines ilabi na kun indi maka-pay out ang tag-iya sang investment scheme.
Sa kontrobersyal nga kaso sang Chiyuto Creative Wealth Document Facilitation Services ukon mas kilala nga Chiyuto Double Your Money Investment Scheme nga naka-base sa Roxas City, Capiz, ginpahayag ni Ildesa nga ‘delikado’ ang sitwasyon sang downlines ilabi na bangud wala pa sang nahatag nga petsa ang pay-out sang tag-iya sang investment scheme nga si Patrocenio C. Chiyuto aka Don Chiyuto aka Don Zhang Lee Chiyuto.
“Nakakalungkot lang para sa mga huling nag-invest. Delikado na yan, baka hindi na magpay-out si Mr. Chiyuto. Ang mahimo lang gid nila, magpasaka sang kaso. Ang korte gid lang ang makapag-order or makapag-isyu sang desisyon nga ibalik sa ila ang gin-invest [nga kwarta].” Gin-athag ni Ildesa nga Korte lang ang may gahum nga ipabalik ang kwarta, ‘wala na sang may mahimo diri ang SEC’.
Ang kaso nga ginatumod ni Ildesa amo ang ‘syndicated estafa’ nga una na ginpahayag sang National Bureau of Investigation (NBI) Region VI nga wala sang katumbas nga piyansa. Ang isa pa ka kaso amo ang paglapas sa Securities Regulation Code.
Suno sa SEC Region VI, indi otorisado ang Chiyuto Double Your Money Scheme nga mag-solicit sang investments halin sa publiko bangud wala ini sang prior registration ukon lisensya halin sa komisyon nga prescribed sa idalom sang Sections 8 kag 28 sang Securities Regulation Code.
Wala man ini sang Certificate of Registration bilang registered Associated Person, Compliance Officer, Salesman and/or Certified Investment Solicitor of a Broker Dealer in Securities Investment, Investment House, Underwriter of Securities, Investment Company Adviser kag Mutual Fund Distributor sa mga masunod nga persona: Patrocenio C. Chiyuto, Can Maricris Chiyuto, Mary Joy Chiyuto Canobida, Naneth Barruela, kag Ezequiel Canobida.
Subong nga semana, nag-surface ang mga ginapahayag ‘uplines’ ni Chiyuto sa comment section sang iya nga Facebook post. Suno kay Ildesa, ini nga mga tawo ang may salabton man sa layi bangud kun wala sang nasecure nga lisensya, indi sila otorisado nga magkolekta sang investment money.
“Kung sinasabi mong upline ka, may downline ka. Ina-assume natin na nag-recruit din sila [uplines] ng downlines nila. So pwede sila kasuhan kay wala sila license. Dapat may license gid sila antes sila manghikayat or mag-invite sa iban nga mga investors,” pahayag ni Ildesa.
“BEFORE YOU INVEST, INVESTIGATE”
Ang Chiyuto Double Your Money Investment Scheme ang una na ginpahayag sang NBI Region VI nga isa ka sahi sang ‘pyramiding ukon investment scheme’.
Apang suno sa SEC Region VI, wala ini nagaisahanon. May iban pa nga mga investment schemes nga gina-monitor sang otoridad bangud sang ginaalegar iligal nga operasyon.
“Kun gusto mag-invest, mag-investiga,” mensahe ni Ildesa sa mga may plano nga mag-invest sang kwarta. Dapat anay suno sa iya nga mangonseho sa otoridad agud indi mabulilyaso ang kwarta.
“ANO KADAKU ANG MAPIERDE SANG GOBYERNO”
Daku man nga kwarta ang makuha sang gobyerno kun husto lang kag legal ang operasyon sang isa ka investment scheme.
Ini ang santo sa pahayag ni Nelia Demalata, revenue district officer sang Bureau of Internal Revenue – Iloilo.
Gin-athag ni Demalata nga indi ila jurisdiction ang Roxas City, Capiz, apang kun i-santo sa pagsulundan sang BIR, yari ang pagpaathag: “Sarang makuha sang gobyerno ang Income Tax, Withholding Tax, kag Percentage Tax gikan sa isa ka korporasyon nga nagaganar sang kwarta ukon may income.”
Sa idalom sang income tax suno sa natungdan, dapat nga manukot ang BIR sang 30% sang income sang isa ka korporasyon sa kada quarter.
Kun bilyones suno sa iya ang gina-ganar sang mga tag-iya sang investment scheme, daku man nga porsyento sini ang magakadto sa gobyerno.
“Ang may obligasyon sini amo ang naga-operate sang business. Makabulig gid ni sa tax collection. May witholding tax, may percentage tax, may income tax,” pahayag ni Demalata.
May audit power ang BIR nga sarang makatumod sa gina-deklarar nga income sang isa ka korporasyon; kag may gahum man nga makatumod kun indi lehitimo ang operasyon. “Marequest kami sang issuance of letter of authority or the power to investigate. Once nga may letter of authority na kami, pwede na namon ma-audit ang documents [ang in and out sang kwarta].”
“NGAA WALA SANG NAGA-IMBESTIGAR”
Enero 12, 2021 sang nagdeklarar sang ‘HOLIDAY’ si Chiyuto apang nagpasalig nga temporaryo lang ini bangud may yara pa sang kinahanglan nga hitsuhon sa ila nga mga dokumento para sa ila operasyon.
Sa bahin sang mga pulis, una na nagpahayag si Police Colonel Julio Gustilo, chief sang Capiz Police Provincial Office (CPPO), nga indi sila maka-file sang kaso sa investment company sa ila lugar bangud wala sang complainant nga naga-surface nga amo ang magreklamo batok kay Chiyuto.
Apang kun basehan ang pahayag ni National Police Commission (NAPOLCOM) Region VI director Atty. Joseph Celis, sa interview sang Bombo Radyo subong nga adlaw, Enero 28, may mga pulis man nga UPLINES sang investment scheme.
“I have a public duty and obligation to bring this up because this affects the police service kay may mga pulis nga involved. Mga sungak-sungak sila kag dalok-dalok sa kwarta. Siguro wala gid katilaw sang damo nga kwarta halin sang una ang nagpululis nga ini. Ang iban siguro opisyal pa na da… te karon, whether nga manabat sila sa layi ukon indi, mabwelta man ni sa ila, sa lawas nila, ukon sa kabataan nila, kay you know… ang naapektuhan mo di is pangabuhi sang iban,” pahayag ni Celis.
Nagpaandam si Celis sa mga pulis nga “nagapinadayaw pa kag nagapost sang ila nabaton nga kwarta apisar suksok ang uniporme” nga ini ang isa ka sahi sang paglapas sa ethics sang isa ka pulis nga yara sa serbisyo.
